استان همدان تنها به جاذبه های تاریخی خلاصه نمی‌شود بلکه وضعیت ویژه آب و هوای این
خطه طبیعت منحصر به فردی را در روستاهای این استان به وجود آورده است که میتواند چشم
هر گردشگر و مسافری را به خود خیره کند. وجود روستاهای بکر با طبیعت وصف‌نشدنی در این
استان فرصت بسیار خوبی برای اجرای طرح‌های روستای هدف گردشگری در جهت ایجاد اشتغال،
درآمد و توسعه در همدان است.
در بین هزاران روستا در کشور و در سطح استان روستای حیدره قاضی خانی کاندید ثبت جهانی در
UNWTO گردیده است.
روستای حیدره قاضی خان (دارامام) استان همدان از روستاهای زیبا و توریست پذیر استان
همدان است كه با ۱۸۰ خانوار و جمعیتی بالغ بر ۷۳۰ نفر در فاصله ۳۰ كیلومتری شهرستان بهار
واقع شده و با مركز استان ۳۵ كیلومتر فاصله دارد. در جاده اصلی از همدان – کرمانشاه نرسیده به
روستای آبرومند جاده ای فرعی به سمت روستای سیمین وجود دارد که در ادامه این جاده به دو
راهی ختم می شود که جاده سمت راست به سمت روستاهای فیسیجان، نورآباد، حصار، وهنان
و … امتداد می یابد و جاده سمت چپ به روستاهای گوشلان و حیدره قاضی خان منتهی می
شود. مذهب مردم روستا شیعه و به زبان کردی صحبت می کنند. با توجه به خوش آب و هوا بودن
این منطقه عشایر در کوچ تابستانی خود در حوالی این روستا مستقر شده و به چراندن دام
هایشان می پردازند. عشایری که به این منطقه کوچ می کنند عشایر حیدره قاضی خان نام گرفته
اند.بی تردید این طبیعت بکر و کم نظیری که در استان همدان وجود، روستای هدف گردشگری را به
یکی از ظرفیت های استان برای جذب گردشگر داخلی و خارجی تبدیل کرده است؛ چراکه این
روستا ویژگی ها و شرایط و بافت تاریخی منحصر به فردی دارد که در کشور کم نظیر است.
بافت روستا به صورت پلکانی؛ به سمت غرب و در شیب کوه، از مجموعه خانه‌هایی
با سقف مسطح و گل‌اندود و با سازه‌ای تیر‌چوبی و خشتی و بعضا آجری تشکیل شده است. اخیر‌ا
بنیاد مسکن برای بهسازی بافت روستا آستین‌ها را بالا زده و بافت روستا را با مصالح بومی به
شکلی زیبا بهسازی کرده است.
بنیاد مسکن هم برای بهبود بافت ارزش روستای حیدره قاضی‌خانی یا دارامام سه هزار و۱۶۰
متر‌مربع کف‌سازی، جداره‌سازی با سنگ‌های ورکانه، مالون، قلوه و بن‌ملات و ۵۴۸ متر‌مربع هره را
برای بافت اجرا کرده است. تا دلنشینی و دلچسبی قدم‌زدن در بافت تاریخی روستا دو‌چندان شود.
بافتی که این طراحی و بهسازی جدید جلوه معماری پلکانی آن را دو‌چندان کرده است و هر
گردشگری بعد از بازگشت از طبیعت بکر روستا دوست دارد ساعت‌ها در آن قدم بزند و رنگ در رنگ
سنگ‌های سیاه و بن ملات قرمز نشسته بر جان دیوار‌‌های بیرونی معماری خانه‌ها را نظاره کند و
غرق در تیر‌های سرک کشیده از سقف خانه‌ها و بافت کا‌ه‌گلی آن شود. خانه‌ها پوشیده از کاه و
گل است تا آب برف و باران بر سر اهالی چکه نکند و سقف‌ها چوبی است تا گرمای محیط خانه
همچنان پایدار باشد.
مسیر دسترسی به روستای حیدره قاضی خانی
باید برای رسیدن به روستا به سمت روستای سیمین حرکت کنید و در مسیری که جاده به دو
راهی روستاهای فیسیجان، نورآباد، حصار، وهنان، گوشلان و حیدره قاضیخان یا دارامام می‌رسد
از اهالی بخواهید تا شما را برای رسیدن به روستای شیعه مذهب و کرد‌زبان قاضی‌خانی(دارامام)
راهنمایی کنند.
در احاطه چشمه‌های پرآبی مانند درخت صوفی، کولو، باغ،
کانی‌پیارا، اوتی دره، کانی‌خواری، درویش، بیخ بند، ممد‌قلی، دره تاش، چشمه سرد، کبود، قل‌قل،
بزرگ و دارامام قرار دارد چشمه‌هایی که زمانی بعضا در قلب دره‌هایی با همین نام منابع آبی
روستا را برای کشت و زرع و باغداری و دامداری و شرب تامین می‌کردند و حالا با رسیدن آب شرب
بهداشتی به روستا بیشتر بافت گردشگری روستا و طبیعت بکر آن را در مقابل دید‌گان گردشگران
قرار داد‌ه‌اند؛ تا در کنار شنیدن صدای پرنده‌گان خوش‌الحان روستا همچون سره، بلبل و قناری دمی
هم در خنکای آب چشمه‌ها به آرامش برسند درک واقعی‌تری از موسیقی ناب طبیعت داشته
باشند. موسیقی بکر که الهام بخش بسیاری از هنرمندان از گذشته تا حال برای ساخت آثار
شاخص و فاخری شده است.
اهالی روستای قاضیخان یا دارامام، همسایه کوهستان دائم‌برفند که مشغله معیشتشان
باغداری و دامداری و کشاورزی است. در این روستا افزون بر بوی شکوفه‌های بادام، گردو و آلو بوی
خوش گیاهان دارویی مانند آویشن، عروس پشت‌پرده، بوی‌مادران و گل‌گاوزبان و غیره همه به
مشام شما راه می‌یابد باغی معطر و جادویی که به ابتکار یکی از اهالی جلوه و فرح‌بخشی بکر
دیگری به بافت کوهستانی قاضی‌خانی داده است. بافت زر‌خیز روستا دست نخورده سخاوت
دیگری از خود به مدد چشمه‌های پر‌آب و کوهستان دائم‌برف در اختیار اهالی قرار داده است. باغ
گیاهان دارویی که محل ممر و معاشی برای اهالی شده است و توسط فردی اداره و مدیریت
می‌شود که دانش‌آموخته پزشکی است.
