شهرستان نهاوند در جنوب غربی استان همدان و در دامنه های شمالی کوهستان گرو{گرین} واقع شده است . اين شهرستان از شرق به شهرستان های ملایر و بروجرد و از غرب به کنگاور محدود است . ارتفاع نهاوند از سطح دریا حدود 1704 متر می باشد . بلندترین نقطه این شهرستان ، کوه گرین – در قسمت مشرف به سرچشمه گاماسیاب – با ارتفاع 3188 متر و پست ترین نقطه نهاوند که پست ترین نقطه استان نیز محسوب می شود محل خروج رودخانه گاماسیاب از استان همدان با ارتفاعی معادل 1420 متر از سطح دریاست.
آب و هوای نهاوند معتدل کوهستانی است . به گونه ای که در بین شهرستان های استان همدان ، کوتاه ترین دوره یخبندان در این منطقه رخ می دهد . نهاوند دارای منابعی سرشار از آبهای زیرزمینی است که سبب رونق کشاورزی در این منطقه شده است .
این شهرستان با وسعتی نزدیک به 1535 کیلومتر مربع ، 87/7 درصد از مساحت استان همدان را تشکیل می دهد. شهرستان نهاوند شامل 4 بخش (مرکزی) و (خزل) ، (زرین دشت ) و (گیان) و 4 شهر شامل : نهاوند، فیروزان، بروزل و گیان و 162 روستاست .
جمعیت شهرستان نهاوند بالغ بر 184160 نفر با تراکم نسبی 120نفر در هر کیلومتر مربع می باشد. مردم این شهرستان به زبان فارسی با گویش لری و لکی سخن می گویند و دین و مذهب ایشان اسلام و شیعه جعفری است.
اقتصاد این منطقه عمدتاً بر پایه کشاورزی استوار است و از مهم ترین محصولات آنها می توان به گندم ، جو، حبوبات، انواع میوه ها مثل سیب ، هلو ، گلابی ، گیلاس و … اشاره کرد.
وجه تسمیه نهاوند :در خصوص نام نهاوند سخن بسیار گفته اند و اختلاف نظردر این باب بوده و هست . در طول تاریخ این منطقه نام های متفاوت و تلفظ های گوناگون را پذیرا بوده است . از جمله (نوح آوند) ، (نیماوند) ،(اینهاوند) ،(ینهاوند) ،( نیوهاوند) ، (نیاوند) و یا به قول بطلمیوس: (نیموآندای) . در عصر مادها ، این منطقه را (نهاوند ماد) می گفته اند و سلوکیان به واسطه سکونت ملکه (لائودیسه) دراین منطقه نام وی را بر این شهر نهادند. ساسانیان (نیماوند) اش می خواندند و پس تسلط اسلام بر این منطقه ، نام وی (ماه دینار) و (ماه بصره) بر آن نهادند و زمانی هم (وراحل) گفته می شد. البته بسیاری از صاحبان فرهنگ های لغات را عقیده براین است که نهاوند نام شعبه ای از موسیقی است و پرده ای از موسیقی است که در نیمه های شب می نوازند.
جاذبه هاي فرهنگي تاريخي شهرستان نهاوند:
مقبره شيخ ابوالعباس نهاوندي ، موزه حمام حاج آقا تراب ، مقبره بابا پيره ، مسجد جامع ، مقبره نعمان بن مقرن ، پيل لاغه ، خرابه هاي قلعه سرسام گبري ،سراب گيان،سراب فارسبان،سراب ملوسان،سراب گاماسياب،سراب بنفشه.